Literatuurkring

Lezen in de rijke verscheidenheid van de Nederlandstalige literatuur

In zeven bijeenkomsten bespreken we boeken en gedichten uit de Nederlandstalige literatuur uit Nederland, Vlaanderen, Zuid-Afrika, voormalig Nederlands-Indië, Suriname, de voormalige Nederlandse Antillen en daarnaast ook vertaalde wereldliteratuur. 

Dit seizoen beginnen we met de (vertaalde) gedichten van een Poolse en een Russische dichteres. Wislawa Szymborska (1923-2012) woonde vanaf haar achtste jaar tot haar dood in Krakau. In Polen was ze een geliefde dichteres. In het Westen werd ze pas bekend, toen ze in 1996 de Nobelprijs voor Literatuur kreeg. Szymborska schreef regelmatig over de immorele kanten van de menselijke geschiedenis. Ze voelde zich maatschappelijk betrokken en dacht na over de politiek. Natalja Gorbanevskaja (1936-2013), Russische dichteres, geboren in Moskou, werd door Sacharov gezien als een van de Russische dissidenten van het eerste uur, een vroege proteststem.

Slobodan Snajder schreef De reparatie van de wereld (2015, vertaald in 2020), een grote historische familieroman over de geschiedenis van Kroatie en heel Midden-Europa. Georg Kempf is een Kroaat met Duitse wortels, die tijdens de Tweede Wereldoorlog werd gezien als ‘volksduitser’. Zijn vrouw Vera was een Kroatisch communiste, die als partizaan tegen de nazi’s vocht. Hun zoon vertelt de geschiedenis van zijn verscheurde familie, die begint in de achttiende eeuw en doorgaat tot aan de Joegoslavische oorlog en de gevolgen daarvan voor de familieleden.

In de roman van Gerbrand Bakker De kapperszoon (2022) is Simon de hoofdpersoon, zoon van de kapper, die hij nooit gekend heeft. Zijn vader is omgekomen bij de vliegramp in Tenerife en zijn moeder heeft er nauwelijks over gepraat. Een van zijn klanten met wie hij ook buiten de kapper contact heeft, is een schrijver, die in Simon de nieuwsgierig wekt naar de gebeurtenissen op die fatale dag. Het is een roman over de invloed van het verleden op het leven van nu, over rouwverwerking en sterke familiebanden.

De bioloog Elke uit de roman Wormmaan (2021) van Mariken Heitman, werkt aan het veredelen van plantensoorten. Ze maakt zich los van haar wetenschappelijke werk en vertrekt naar een Waddeneiland. Daar wil ze een erwt, een vergeten rassensoort, terugbrengen naar zijn wilde kern. De zoektocht van Elke wordt verbonden met een oud scheppingsverhaal van onze voorouders, die 9000 jaar geleden leefden in de Levant. In de waarin de eerste boeren zich daar vestigden, zoekt een vrouw aansluiting bij een groep. Elke begint langzamerhand een verband te zien tussen de menselijke pogingen om de planten te veredelen en de maatschappij die ons als mensen probeert te vormen. Door die twee verhalen heen spelen de universele vragen van de mens over identiteit en in het bijzonder genderidentiteit.

In zijn roman Alsof het voorbij is (2012) kiest Julian Barnes voor het perspectief van Tony Webster, een man van middelbare leeftijd, die terugkijkt op zijn leven. In zijn jeugd had hij zich een avontuurlijk leven voorgesteld als van een romanpersonage, maar hij heeft een rustig en onopvallend leven geleid. In het tweede deel van de roman blijkt, hoeveel grote emotionele gebeurtenissen in zijn jonge jaren hij verbogen heeft in zijn herinneringen. Dan komt voor Tony en voor de lezer een heel ander, pijnlijk beeld naar voren van het leven dat hij geleid heeft.  

Twee data laten we nog open om in de loop van het seizoen een keuze te kunnen maken. Dan zouden we bijvoorbeeld van Stefan Hertmans, De opgang (2020) kunnen bespreken, of Zuurstofschuld (2021) van Toine Heijmans.